Duurzaam ondernemen, zonder salderingsregeling.

Wat is duurzaam ondernemen?

Duurzaam ondernemen, ook wel bekend als maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), ecologisch ondernemen of groen ondernemen, is een bedrijfsfilosofie waarbij organisaties streven naar winstgevendheid op een manier die rekening houdt met mens en milieu. Anders gezegd: het is een vorm van bedrijfsvoering waarbij financiële prestaties hand in hand gaan met sociale en ecologische verantwoordelijkheid. De duurzaamheid wordt vaak gemeten aan de hand van de balans tussen People, Planet en Profit. Bedrijven die werk maken van duurzame oplossingen, proberen hun negatieve impact op het milieu te minimaliseren en hun positieve bijdrage aan de maatschappij te maximaliseren.

Denk hierbij aan het inzetten op energiebesparing, hernieuwbare energiebronnen, circulaire processen (zoals recyclen en upcyclen) en een beleid dat medewerkers en lokale gemeenschappen ondersteunt. Duurzaam ondernemen is dus niet slechts een modetrend, maar een integraal onderdeel van hoe bedrijven in de toekomst kunnen en moeten werken. Steeds meer partijen – van overheden tot consumenten – verwachten dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen op het gebied van ecologische voetafdruk en sociale rechtvaardigheid.

In Nederland is duurzaam ondernemen sterk gegroeid in populariteit door diverse stimuleringsregelingen, politieke ambities en maatschappelijke druk. De afgelopen jaren zijn talloze bedrijven overgestapt op groene stroom, hebben zij hun productieketens verduurzaamd en zijn ze gaan investeren in innovatieve, klimaatvriendelijke oplossingen. De salderingsregeling voor zonnepanelen vormde daarbij een belangrijke prikkel. Dankzij deze regeling konden particulieren en kleinere ondernemingen een groot deel van hun investering in zonne-energie terugverdienen, wat de drempel om te investeren in zonnepanelen verlaagde. Deze impuls heeft duurzame energieprojecten een enorme boost gegeven.

Duurzaam ondernemen houdt echter meer in dan alleen het opwekken van schone energie. Het gaat ook om slim afvalmanagement, verantwoord inkopen, het reduceren van CO2-uitstoot en het actief meewerken aan een circulaire economie. Hoewel zonne-energie zonder twijfel een van de populairste en meest zichtbare uitingen van duurzaam ondernemen is (zonnepanelen op daken, zonneparken, etc.), vormt het slechts één deel van de bredere duurzaamheidsagenda die overheden en bedrijven willen realiseren.

In dit artikel richten we ons specifiek op de vraag hoe het einde van de salderingsregeling en de huidige ontwikkeling rondom zonnepanelenbedrijven de markt en de strategieën voor duurzaam ondernemen beïnvloeden. Daarnaast kijken we naar de impact op zowel particuliere investeerders als ondernemers, en wat deze dynamiek betekent voor de verdere groei van groene initiatieven, onderhoudsaspecten en de service- en garantieverlening aan bestaande zonnepaneleninstallaties.

Waarom is de salderingsregeling afgeschaft?

De salderingsregeling werd in het leven geroepen om de adoptie van zonnepanelen bij particulieren en kleine ondernemers te stimuleren. Via deze regeling konden eigenaren van zonnepanelen de opgewekte stroom die zij terug leverden aan het net, verrekenen met hun eigen elektriciteitsverbruik. Dit leverde niet alleen interessante financiële voordelen op, maar zorgde ook voor een groeiende bewustwording van het belang van duurzaamheid en hernieuwbare energie.

Toch heeft de overheid besloten om deze regeling af te bouwen, met als beoogde einddatum 2027. De voornaamste redenen zijn:

1. Eerlijke verdeling van kosten en baten

Naarmate het aantal zonnepaneleninstallaties groeide, kwamen er signalen vanuit de energiesector dat de kostprijsverdeling niet langer eerlijk was. De infrastructuur van het energienet moet onderhouden worden, ongeacht wie er meer of minder verbruikt. Met de huidige salderingsregeling draaiden sommige groepen (zonder zonnepanelen) indirect op voor de kosten van het netbeheer, terwijl zonnepaneeleigenaren relatief weinig bijdroegen aan die kosten.

2. Marktverzadiging en technologische vooruitgang

De markt voor zonnepanelen in Nederland bereikte de afgelopen jaren een steeds volwassener stadium. Door de sterke prijsdaling van zonnepanelen en de hoge energieprijzen van de laatste jaren was de noodzaak van een zeer aantrekkelijke subsidieregeling volgens beleidsmakers afgenomen. Tegelijkertijd was een groot deel van de «early adopters» al voorzien van zonnepanelen, waardoor de groei in nieuwe installaties begon af te vlakken.

3. Balanceren van het energienet

Een derde belangrijke reden voor de afschaffing van de salderingsregeling is het balanceren van het elektriciteitsnet. Op zonnige dagen met piekmomenten van productie kan het net overbelast raken, terwijl er op bewolkte dagen of ’s nachts een tekort kan zijn. Zonder de juiste infrastructuur en energieopslagsystemen levert deze fluctuatie problemen op. Het afbouwen van de salderingsregeling moet ruimte creëren voor alternatieve oplossingen zoals lokale opslag van energie, dynamische energietarieven en slimmere netbeheer systemen.

Dat de salderingsregeling verdwijnt, wil niet zeggen dat de overheid duurzame energie onbelangrijk vindt. Integendeel: er zijn nieuwe vormen van subsidies en ondersteuningsmaatregelen bedacht om onder andere duurzame warmte oplossingen, waterstofprojecten en energiebesparende maatregelen te stimuleren. Echter, door deze beleidskeuze verandert de dynamiek in de markt voor zonnepanelen drastisch. Dit heeft niet alleen gevolgen voor particulieren die overwegen om in zonnepanelen te investeren, maar ook voor de bedrijven die deze zonnepanelen produceren, installeren en onderhouden.

Faillissementen in de zonnepanelenbranche

Met het wegvallen van de salderingsregeling en een verzadigde markt, is de vraag naar zonnepanelen bij particulieren de afgelopen periode sterk afgenomen. Volgens diverse kranten en vakbladen over duurzaam investeren daalde de vraag in 2024 met meer dan 50% ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze sterke terugval leidde tot een golf van faillissementen onder bedrijven die voorheen hun groei en inkomsten vooral haalden uit de verkoop en installatie van zonnepanelen aan particuliere klanten.

Uit mediaberichten blijkt dat in 2023 nog een relatief beperkt aantal bedrijven failliet ging, maar dat dit aantal in 2024 meer dan verdubbelde. Experts verwachten dat dit in 2025 alleen maar verder toeneemt. Een belangrijke reden is dat veel ondernemers de dalende vraag niet zagen aankomen of te laat hebben geanticipeerd op de afbouw van de salderingsregeling. Bovendien zijn de marges in de zonnepanelenbranche in veel gevallen flinterdun geworden door de moordende concurrentie en de dalende prijzen van zonnepanelen.

Dit fenomeen wordt ook bevestigd door diverse veilinghuizen die een forse toename zien in het aanbod van failliete boedels. Hierin worden niet alleen zonnepanelen geveild, maar ook omvormers, montagemateriaal en overige bedrijfsinventaris zoals voertuigen en gereedschap. De inventaris van sommige leveranciers en installateurs, die jarenlang een groot marktaandeel hadden, wordt nu in één klap op de markt gebracht. Deze ontwikkeling maakt pijnlijk zichtbaar dat de markt een fors kantelpunt heeft bereikt.

Deze faillissementen hebben niet alleen consequenties voor de ondernemers en medewerkers die zonder werk komen te zitten, maar ook voor bestaande klanten. Garanties en servicecontracten komen op de tocht te staan wanneer een bedrijf ophoudt te bestaan. Dit veroorzaakt onzekerheid bij particulieren en bedrijven die recentelijk zonnepanelen hebben aangeschaft, en ondermijnt op termijn het vertrouwen in de sector.

De grote vraag is nu: hoe gaat de markt zich stabiliseren en welke bedrijven zullen deze consolidatieslag overleven? Waar de één de handdoek in de ring gooit, zien anderen wellicht kansen in nieuwe businessmodellen. Sommige ondernemers richten zich op onderhoudscontracten, het vervangen van defecte omvormers of het optimaliseren van bestaande installaties. Andere partijen investeren in energieopslagtechnologie zoals accu’s, om zo beter in te spelen op de veranderende energie-infrastructuur.

Er is bovendien een opvallende trend waarneembaar in de bestemming van overtollige zonnepanelen uit failliete boedels. Waar ze vroeger vaak in Nederland bleven, worden ze nu in toenemende mate opgekocht door buitenlandse partijen. Vooral uit Oost-Europese landen is de belangstelling groot, mogelijk omdat de vraag naar zonnepanelen daar nog volop groeit en de aanschafprijzen lager liggen dan bij nieuwe distributiekanalen. Op deze manier vindt een vorm van «hergebruik» plaats, wat op zich past binnen de duurzame gedachte. Maar voor de Nederlandse markt betekent dit ook dat er sprake is van een verschuiving van activa.

Invloed op duurzaam ondernemen en investeringen

De huidige ontwikkelingen hebben onmiskenbaar invloed op het bredere concept van duurzaam ondernemen in Nederland. Hoewel zonnepanelen een belangrijk symbool waren van de energietransitie, is er een risico dat de sterke focus op zonne-energie de aandacht afleidt van andere waardevolle duurzame technologieën. Voor een veerkrachtige en toekomstbestendige transitie is het essentieel dat bedrijven en investeerders zich niet uitsluitend richten op één bron van hernieuwbare energie.

Duurzaam ondernemen draait er immers om dat je als organisatie een visie hebt op lange termijn, waarin je bedrijf niet afhankelijk is van kortstondige subsidies of externe stimulansen. Bedrijven die zich ruimer oriënteren op de energietransitie – door bijvoorbeeld ook te kijken naar windenergie, groene waterstof, biomassa, warmtepompen en energiebesparende maatregelen – hebben doorgaans een betere uitgangspositie om mee te groeien met marktveranderingen. De afschaffing van de salderingsregeling is in dat opzicht een harde, maar waardevolle, les dat je niet kunt leunen op een enkele subsidieregeling als fundament voor een hele sector.

Voor investeerders die willen inspelen op de groei van duurzaam ondernemen, is diversificatie daarom een sleutelbegrip. Dat wil zeggen: in plaats van al het kapitaal te steken in één type technologie, is het raadzaam om te spreiden over verschillende vormen van duurzame energie en energiebesparende toepassingen. Zo kan men beter inspelen op beleidswijzigingen en marktfluctuaties. Denk aan investeringen in:

• Windparken (zowel onshore als offshore)
• Groene waterstofprojecten en infrastructuur
• Warmtepomptechnologie en isolatieprojecten
• Laadinfrastructuur voor elektrische mobiliteit
• Energieopslagsystemen (accu’s, waterstofopslag)
• Smart grids en digitalisering van het netbeheer

Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat duurzaam ondernemen niet enkel draait om energieproductie, maar ook om efficiënter en bewuster omgaan met grondstoffen, water, en andere natuurlijke hulpbronnen. Investeringen in circulaire economie-initiatieven, zoals recycling, hergebruik en modulair ontwerpen, kunnen net zo rendabel en toekomstbestendig zijn als investeren in zonnepanelen. Door de afschaffing van de salderingsregeling en de terugloop in de particuliere zonnesector is dit misschien hét moment voor ondernemers en investeerders om te kijken naar nieuwe kansen binnen de duurzame sector als geheel.

Vrijwillig stoppen als ondernemers in de zonne-energiesector

Naast de golf van faillissementen is er nog een andere trend zichtbaar: sommige ondernemers kiezen ervoor om hun activiteiten vrijwillig te staken. Ze zien de bui al hangen of voorzien dat hun afzetmarkt sterk zal krimpen, en besluiten om nu te stoppen in plaats van een faillissement af te wachten. Dit heeft verschillende voordelen. Zo houden zij zelf de regie over hun voorraad en inventaris, en kunnen zij deze onder gunstigere voorwaarden verkopen. Bij een faillissement neemt een curator immers de leiding over de verkoop, vaak tegen lage prijzen.

Deze bewuste exitstrategie biedt ondernemers de kans om waarde uit hun opgebouwde bedrijf te halen voordat de markt nog verder inzakt. Sommigen herinvesteren deze opbrengsten in andere duurzame projecten of starten een nieuw bedrijf dat zich richt op een ander segment binnen de groene economie. Weer anderen kiezen voor een totaal andere koers, weg van de zonne-energiesector, omdat ze niet meer geloven dat dit een lucratief en stabiel bedrijfsmodel blijft.

In vakbladen en krantenartikelen over duurzaam investeren wordt dit fenomeen ook wel “strategisch terugtrekken” genoemd. Het illustreert dat de zonnesector volwassen is geworden en – net als elke andere sector – ook te maken krijgt met periodes van overcapaciteit, marktverzadiging en prijserosie. Voorheen leefde bij veel ondernemers het idee dat de zonne-energiemarkt enkel kon groeien en dat er altijd voldoende vraag zou zijn. Met de afbouw van de salderingsregeling is bewezen dat dit niet het geval is en dat de markt wel degelijk fluctueert.

De toekomst van zonnepanelen en onderhoud

Het einde van de salderingsregeling betekent niet dat zonne-energie verdwijnt. Zonnepanelen zullen in de komende decennia nog steeds een belangrijke rol blijven spelen in de energietransitie. Wel zal de manier waarop mensen en bedrijven met zonne-energie omgaan, veranderen. Particuliere huiseigenaren en kleinere bedrijven moeten hun terugverdientijd nu nauwkeuriger berekenen, omdat de financiële prikkel minder sterk is dan voorheen.

Bovendien zullen nieuwe technologieën, zoals thuisbatterijen en slimme energiesystemen, steeds belangrijker worden. Door opwek en opslag te combineren, kunnen huishoudens en bedrijven meer profiteren van de eigen opgewekte zonne-energie, zelfs zonder de voordelen van de vroegere salderingsregeling. Dit kan ertoe leiden dat de afhankelijkheid van het elektriciteitsnet afneemt en dat de markt voor energieopslag in batterijen een boost krijgt.

Nieuwe service- en onderhoudsmodellen

Met de consolidatie in de zonnepanelenmarkt en de toename van faillissementen, komt er ook een verschuiving in de service- en onderhoudssector. Waar er voorheen vele bedrijven waren die niet alleen installaties aanboden, maar ook onderhoudscontracten afsloten, zullen steeds meer klanten moeten uitwijken naar gespecialiseerde onderhoudsbedrijven die de dienstverlening van failliete of gestopte partijen overnemen.

Dit kan leiden tot hogere onderhoudskosten, maar ook tot een verdere professionalisering van de sector. Bedrijven die zich puur richten op onderhoud en service hebben er baat bij om zich te onderscheiden met kwaliteit, betrouwbaarheid en lange-termijnrelaties. Bovendien kan het bijdragen aan innovatie in het onderhoud – denk aan drones die daken inspecteren, voorspellend onderhoud op basis van sensordata en geautomatiseerde reinigingssystemen.

Garanties en regelgeving

Een belangrijk punt van zorg is de garantie op zonnepanelen en omvormers. Veel fabrikanten bieden producten met een levensduur van 20 tot 25 jaar, maar als je installateur failliet is gegaan, kan het lastig zijn om aanspraak te maken op garantie of service. Regelmatig wordt er daarom gepleit voor een centraal garantiefonds, of strengere regelgeving die waarborgt dat de eindgebruiker niet de dupe wordt van een faillissement.

Tegelijkertijd zijn er geluiden dat de overheid, nu de salderingsregeling wordt afgeschaft, andere stimuleringsmaatregelen in het leven moet roepen om het vertrouwen in zonnepanelen hoog te houden. Dit zou bijvoorbeeld kunnen in de vorm van aantrekkelijke financieringsmogelijkheden, belastingvoordelen of versnelde afschrijvingsregelingen. Of deze regelingen daadwerkelijk geïmplementeerd worden, zal afhangen van het politieke klimaat en de ontwikkelingen op de energiemarkt.

Duurzaam investeren: hoe en waar?

Het concept duurzaam investeren houdt veel meer in dan enkel investeren in zonnepanelen. Het gaat om het inrichten van een beleggings- of investeringsportefeuille die positieve impact heeft op milieu en samenleving, terwijl je tegelijkertijd een gezond financieel rendement nastreeft. Voor wie in deze tijd wil investeren in duurzaam ondernemen, zijn er meerdere mogelijkheden:

1. Brede energiemix

Zoals eerder genoemd, is diversificatie cruciaal. Windenergie, waterstof, biomassa, geothermie en energiebesparingstechnologieën zijn allemaal sectoren met groeipotentieel. Door te spreiden over verschillende duurzame technologieën verklein je het risico dat een beleidswijziging, zoals het stoppen van de salderingsregeling, je volledige investering onderuit haalt.

2. Duurzame fondsen en obligaties

Verschillende banken en vermogensbeheerders bieden specifieke duurzame fondsen of groene obligaties aan, waarin beleggers kunnen participeren. Deze fondsen investeren bijvoorbeeld in energietransitieprojecten, circulaire economie-initiatieven of sociale projecten die bijdragen aan een betere wereld. Met zo’n fonds profiteer je van professionele beheerders die vaak een goed beeld hebben van de markttrends en risico’s.

3. Impact investing en crowdfunding

Een sterk opkomende trend is impact investing, waarbij naast financieel rendement ook het meetbare maatschappelijke of ecologische effect centraal staat. Denk aan investeringen in projecten die lokale gemeenschappen van duurzame energie voorzien, of start-ups die innovatieve recyclingmethoden ontwikkelen. Crowdfunding platforms maken het mogelijk om relatief kleinschalig te investeren in dergelijke initiatieven, met een directe link naar het project.

4. Lokale initiatieven en coöperaties

Lokale energiecoöperaties zijn in Nederland flink in opkomst. Hierbij leggen burgers en bedrijven gezamenlijk geld in om een lokale duurzame energievoorziening op te zetten – bijvoorbeeld een coöperatief windmolenpark of zonneweide. Deze aanpak vergroot het draagvlak en de bewustwording in de samenleving, en kan bovendien financieel aantrekkelijk zijn door voordelen voor de deelnemers.

Welke vorm van duurzaam investeren je ook kiest, het is raadzaam om je goed te verdiepen in de risico’s en de (juridische) voorwaarden. Subsidies en fiscale voordelen kunnen veranderen, net zoals de marktprijzen voor energie en grondstoffen. Een langetermijnvisie en een goede risicospreiding zijn daarom essentieel.

De rol van bedrijven

Ondernemingen die duurzaam ondernemen omarmen, kunnen zich op een positieve manier onderscheiden in de markt. Niet alleen door hun ecologische voetafdruk te verminderen, maar ook door transparant te zijn over hun doelstellingen, prestaties en ketens. Zo kan een bedrijf aantonen dat het waarde hecht aan zowel mens als milieu, wat leidt tot een betere reputatie, klantloyaliteit en mogelijk lagere financieringskosten. Daarnaast kan het aantrekken van talent makkelijker worden, omdat veel jonge professionals graag werken voor bedrijven die een duidelijk positieve impact nastreven.

De ontwikkelingen in de zonnepanelenbranche laten zien dat duurzaam ondernemen en duurzaam investeren geen statische begrippen zijn. Je moet mee-evolueren met de marktomstandigheden, technologische vooruitgang en veranderende wet- en regelgeving. Wie achterblijft of te veel leunt op één enkele maatregel, zoals de salderingsregeling, komt in de problemen wanneer die maatregel verdwijnt.

Conclusie

De afschaffing van de salderingsregeling markeert een keerpunt in de Nederlandse zonne-energiemarkt. Waar de regeling jarenlang diende als krachtige stimulans voor zowel particulieren als kleine ondernemers om te investeren in zonnepanelen, is deze nu toe aan vervanging. De redenen voor deze beleidswijziging zijn divers: van een eerlijkere verdeling van netwerkkosten tot de noodzaak om het energienet te balanceren, en van dalende kosten voor zonnepanelen tot een algehele marktverzadiging.

De impact is duidelijk merkbaar: verschillende zonnepanelenbedrijven gaan failliet of stoppen vrijwillig, waardoor er meer inventaris op de markt verschijnt en waardoor de bestemming van deze zonnepanelen vaak verschuift naar buitenlandse afnemers. Dit zorgt voor onzekerheid bij bestaande en potentiële klanten, met name op het gebied van garantie en onderhoud. Tegelijkertijd biedt het ook kansen voor bedrijven die zich specialiseren in service, onderhoud of nieuwe energieopslagsystemen.

De kern van duurzaam ondernemen blijft echter overeind: het draait om langetermijndenken, een balans tussen economische winst en maatschappelijk belang, en een verantwoorde omgang met onze planeet.

De lessen uit de afbouw van de salderingsregeling laten zien dat ondernemers en investeerders niet kunnen vertrouwen op één enkele maatregel, maar zich moeten richten op een divers scala aan duurzame strategieën.

Van warmte oplossingen tot windenergie, van waterstof tot circulaire economie, er zijn legio andere duurzame paden te bewandelen. Wie wil investeren in groene groei, doet er goed aan om te spreiden, zich te blijven informeren via kranten, vakbladen en onderzoeksrapporten, en oog te hebben voor markttrends en wetgevende kaders. Op die manier kan duurzaam ondernemen ook zonder salderingsregeling toekomstbestendig en rendabel zijn.

Kortom, de Nederlandse zonne-energiesector zit in een overgangsfase. De vraag is niet of we doorgaan met verduurzamen, maar hoe we dat doen. Ook zonder de oude salderingsregeling bestaat er voldoende potentie om in te zetten op hernieuwbare energie en ecologische innovatie. Als consumenten, bedrijven en overheden de handen ineenslaan en verder kijken dan alleen zonnepanelen, kan Nederland een toonaangevende rol blijven spelen in de duurzame transitie.

Uiteindelijk is duurzaam ondernemen veel meer dan het halen van financieel voordeel. Het is een mindset die de hele samenleving ten goede komt, waarin welvaart niet ten koste gaat van de planeet en volgende generaties de ruimte krijgen om in hun eigen behoeften te voorzien. De afbouw van de salderingsregeling is slechts een hoofdstuk in een veel groter verhaal. Het is aan ondernemend Nederland – en iedereen die duurzaam wil investeren – om de kansen te grijpen en de toekomst van de groene economie vorm te geven.