Vaarverbod leidt tot kostbare misstap voor sloepen in Giethoorn

Veel ondernemers in Giethoorn merkten dat het nieuwe vaarverbod per 1 januari 2021 strenger uitpakte dan verwacht. Waarom ontstond deze maatregel en wat betekent dit ten slotte voor de toekomst van duurzaam varen? In dit artikel beantwoorden wij deze vragen uitgebreid.

Introductie vaarverbod

Vanaf 1 januari 2021 geldt in de gemeente Steenwijkerland namelijk een vaarverbod voor alle verhuursloepen met een verbrandingsmotor in Giethoorn. Dit besluit ontstond uit de wens om de waterkwaliteit te verbeteren en de rust in het dorp te herstellen. Veel bewoners merkten vervolgens dat fossielenvrije boten bijdragen aan een stillere en schonere vaaromgeving.

De regeling verplicht dat alle nieuwe verhuurbedrijven en bestaande sloepen elektrisch varen. Voor traditionele rondvaartboten geldt echter een overgangsperiode tot 2031. Ondernemers die dit missen riskeren hoge boetes en dwangsommen tot vijfduizend euro per overtreding per boot.

Regelgeving en juridisch kader van het vaarverbod

De Vaarverordening Steenwijkerland trad op 1 januari 2021 in werking. Artikel 2 lid 1 bepaalt dat verhuringen van vaartuigen zonder elektrische aandrijving niet zijn toegestaan. Het college van burgemeester en wethouders stelde vervolgens een ontheffingsbeleid vast, waarin voorschriften staan voor trajecten en voorwaarden.

Om in aanmerking te komen voor ontheffing moest een exploitant voor 1 januari 2022 een aanvraag indienen. Exploitanten die dit miste verloren hun recht op vrijstelling. De wetgever geeft daarmee ondernemers zelf de verantwoordelijkheid om tijdig te voldoen aan regelgeving.

Belangrijkste rechtszaak over vaarverbod

Een ondernemer met twee luxe sloepen vocht de regels aan bij de rechtbank. De kern van het geschil was of de sloepen als rondvaartboten konden gelden. Deze classificatie bepaalt de vervroegde vrijstelling tot 2031. De rechter concludeerde dat de sloepen, ondanks een schipper en borrelplank, geen rondvaartboten zijn.

De ondernemer diende echter de vrijstellingsaanvraag te laat in. Daardoor verviel de ontheffing automatisch. De rechtbank stelde dat financiële schade een ondernemersrisico is en geen grond voor uitzondering.

Gevolgen van het vaarverbod voor ondernemers

Veel ondernemers in Giethoorn ervaren hoge investeringsdruk door de verplichte overgang naar elektrische aandrijving. Een ombouw kost volgens schattingen meer dan de huidige marktwaarde van de sloep. Daardoor ontstaat onvrede en onzekerheid binnen de sector.

Ondernemers lopen ook het risico op dwangsommen van vijfduizend euro per keer dat de sloep vaart zonder elektrische motor. Dit kan per maand oplopen tot tienduizenden euro’s en vormt een ernstige bedreiging voor het voortbestaan van kleine bedrijven.

vaarverbod en impact op duurzaamheid

Milieu impact van elektrisch varen

Elektrische sloepen stoten bovendien geen CO₂ of fijnstof uit tijdens de vaart. Dat levert direct winst op voor de waterkwaliteit en de volksgezondheid. Onderzoekers zien dat de concentratie olieresten en benzinedampen in het water afneemt. Daardoor wakkerde het vaarverbod discussies aan binnen milieucomités en waterschappen.

Volgens een rapport van de gemeente is Giethoorn nu een voorbeeld voor andere waterdorpen. Locaties als Volendam en Marken volgen de duurzame aanpak door elektrische aanlegplaatsen te creëren.

Rust en beleving voor toeristen

Toeristen ervaren nu meer rust zonder motorgebrul. Hierdoor stijgt de toeristische waardering en tonen recensies op reisplatforms hogere scores voor beleving en stilte. Veel bezoekers geven aan dat ze vaker terug willen komen vanwege de rustige vaart.

Een enquete onder gasten toont dat 85 procent elektrisch varen prettiger vindt. Gasten merken vooral minder geurhinder en geen motorgeluid.

Subsidies en financiële steun voor elektrisch varen

Er bestaan diverse regelingen om de investeringskosten te drukken:

• Subsidieregeling Verduurzaming Binnenvaart (SRVB): maximaal 20 procent van de investeringskosten, tot 400 duizend euro per schip. In 2025 is er 19 miljoen euro beschikbaar.
• Groenverklaring elektrische voorzieningen: subsidie voor walstroominstallaties en waterstoftankvoorzieningen via Regeling Groenprojecten categorie 6.5.
• Water als Economische Drager (WED): richt zich op aanleg oplaadpunten en stimulering elektrisch varen in provincies zoals Noord Holland.

Ondernemers doen er ten slotte goed aan zich te laten adviseren door subsidieadviseurs om maximaal rendement te halen. Sommige samenwerkingsverbanden bieden collectieve inkoop van accu’s en laadsystemen aan.

Case study: ontheffing Ossenzijl

In Ossenzijl verleende de gemeente een ontheffing tot 2028 voor bewoners van een luxe park. Daar geldt het verbod pas sinds 2023. De aanleg van laadinfrastructuur gebeurt gefaseerd zodat bewoners rustig kunnen overstappen. Dit toont dat maatwerk mogelijk is binnen de wet.

De aanpak biedt leerpunten: stapsgewijze uitvoering, tijdige communicatie en collectieve inkoop. Daardoor worden de investeringen gespreid en kan men de eerste ervaringen meenemen in latere fases.

Praktische tips voor ondernemers

• Vraag tijdig ontheffing aan als uw boot in een overgangsperiode valt.
• Onderzoek SRVB en subsidiecategorie 6.5 voor maximale financiële steun.
• Sluit u aan bij samenwerkingsverbanden voor collectieve inkoop van accu’s en laadpalen.
• Informeer gasten ook over de meerwaarde van stil elektrisch varen om de investering beter te verkopen.
• Werk samen met lokale overheden en waterschappen voor testprojecten en pilots.

Toekomstvisie van elektrisch varen

De transitie beweegt richting “pay per use”-modellen, waarbij ondernemers batterijen leasen in plaats van kopen. Zo ontstaat een kostenmodel dat beter past bij piek- en dalmomenten.

Innovaties in waterstof en zonne-vaartuigen bieden op termijn daarnaast extra mogelijkheden. Voor nu levert elektrisch varen een directe bijdrage aan schoner water en betere beleving. Samenwerking in de keten van leveranciers tot toeristische organisaties versnelt de adoptie en stabiliseert de exploitatie.

Conclusie en aanbevelingen

Het vaarverbod toont dat duurzaamheid en regelgeving onlosmakelijk verbonden zijn. Ondernemers dragen zelf de verantwoordelijkheid voor tijdige compliance. Met gerichte subsidies, slimme financieringsmodellen en samenwerking zorg je voor al met al een soepele transitie. Zo blijft Giethoorn een aantrekkelijk en duurzaam watersportdorp voor huidige en toekomstige generaties.