Vraag naar zonnepanelen daalt hard

Waarom de zonne-energiesector plots in de schaduw staat. De zonne energiesector in Nederland bevond zich de afgelopen jaren in een stroomversnelling. Zonnepanelen worden  vaak aangeduid als PV systemen, fotovoltaïsche panelen of zonnestroominstallaties groeiden uit tot een herkenbaar onderdeel van het Nederlandse straatbeeld. Daken van woningen, bedrijfspanden, boerderijen en zelfs schuren werden in rap tempo voorzien van glanzende panelen die zonlicht omzetten in duurzame energie. Deze ontwikkeling paste perfect in het streven om de CO₂ uitstoot te beperken, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen en de klimaatdoelen voor 2030 naderbij te brengen.

Toch slaat er sinds kort een nieuwe wind om zich heen. De vraag naar zonnepanelen is aanzienlijk gedaald. Aanbieders, installateurs en leveranciers zien steeds minder consumenten die bereid zijn om te investeren in zonnepaneelinstallaties. De oorzaak? Een samenhang van factoren die reiken van beleidsmatige onzekerheid en regelgevingskwesties tot economische twijfels over terugverdientijden en terugleververgoedingen. Deze terugval heeft niet alleen invloed op de winstgevendheid van bedrijven, maar ook op de werkgelegenheid, de beschikbaarheid van gespecialiseerd personeel en uiteindelijk zelfs op het halen van de klimaatdoelen.

In dit uitgebreide artikel van ongeveer 2000 woorden belichten we de oorzaken en gevolgen van de dalende vraag naar zonnepanelen. We bespreken het veranderende overheidsbeleid, de aanstaande afschaffing van de salderingsregeling, de onduidelijkheden rond terugleververgoedingen, en de impact daarvan op zowel consumenten als professionals. Vervolgens gaan we in op mogelijke oplossingen, zoals het stimuleren van eigen verbruik, het opbouwen van een stabiele markt en het bieden van langjarige zekerheid. Ook bekijken we de rol van innovaties, lokaal eigenaarschap en de aantrekkingskracht van de sector op jong talent. Tot slot maken we de balans op en laten we zien dat er ondanks de huidige tegenwind nog steeds een zonnige toekomst mogelijk is, mits er duidelijke keuzes worden gemaakt.

De opkomst van zonnepanelen: van niche naar mainstream

Zonnepanelen waren aanvankelijk een kostbaar, relatief onbekend fenomeen. Decennialang waren ze voorbehouden aan pioniers, milieubewuste huishoudens met genoeg kapitaal of bedrijven die zich wilden onderscheiden door hun groene imago. Met de tijd, door technologische innovaties en schaalvergroting, zijn PV panelen goedkoper en efficiënter geworden. Zo werd het voor een brede groep consumenten aantrekkelijk om in te stappen.

Deze ontwikkeling ging hand in hand met stimuleringsmaatregelen zoals de salderingsregeling, die het financieel voordelig maakte om zonnestroom terug te leveren aan het net. Mede hierdoor ging het aantal geïnstalleerde zonnepanelen in Nederland pijlsnel omhoog. De sector professionaliseerde zich, er kwamen gespecialiseerde installateurs, groothandels, adviesbureaus en servicebedrijven. Zonne-energie leek een niet te stoppen succesverhaal.

De plotselinge omslag: waarom de vraag nu daalt

Na jaren van groei is er een kentering opgetreden. Het aantal nieuwe zonnepaneleninstallaties is in de eerste drie kwartalen van dit jaar gehalveerd ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dit is een forse afname die niet kan worden afgedaan als een kleine marktcorrectie. Er spelen namelijk fundamentele factoren mee.

De rol van de salderingsregeling

De salderingsregeling is jarenlang de kurk geweest waarop de zonnestroommarkt dreef. Huiseigenaren die met hun zonnepanelen meer elektriciteit opwekten dan ze direct verbruikten, konden dit overschot wegstrepen tegen hun eigen elektriciteitsverbruik. Dat was financieel zeer aantrekkelijk en maakte de terugverdientijd van een PV installatie kort.

Nu de overheid heeft aangekondigd deze regeling geleidelijk af te bouwen richting 2027, en vervangende regelingen of terug levertarieven nog onvoldoende duidelijkheid bieden, raken consumenten afwachtend. Waarom nu investeren in zonnepanelen als je niet precies weet hoe het financiële plaatje er over enkele jaren uitziet? Deze onzekerheid remt de vraag, vooral bij consumenten die twijfelen tussen verschillende energiebesparende maatregelen.

Onzekerheid over terugleververgoedingen en beleid

Naast het wegvallen van de salderingsregeling is er de onduidelijkheid over toekomstige terugleververgoedingen. De ene energiemaatschappij biedt een paar cent per kilowattuur, de andere wat meer. Deze variatie, gecombineerd met het gebrek aan uniforme regelgeving vanuit de overheid, maakt de markt minder transparant en betrouwbaar.

Veel (potentiële) klanten wachten liever totdat er heldere, stabiele afspraken komen. Zij willen weten hoelang subsidies of belastingvoordelen blijven gelden, welke kosten de komende jaren kunnen stijgen en of er alternatieve businessmodellen opduiken. Zonder een duidelijke beleidsrichting verliest de zonne-energiemarkt haar momentum.

Gevolgen voor de zonne-energiemarkt en het personeel

De terugval in vraag blijft niet zonder gevolgen. Bedrijven die hun activiteiten hebben afgestemd op een constante of groeiende markt, moeten nu dealen met minder opdrachten, lagere omzetten en de daarmee gepaarde financiële problemen. Ook de inzet van personeel komt in het geding.

Bedrijven in zwaar weer: faillissementen en ontslagen

Uit inventarisaties van brancheorganisaties blijkt dat een deel van de bedrijven in de duurzame energiesector, waaronder de zonnepanelenbranche faillissementen vreest. Niet alleen grote installateurs, maar ook kleinere ondernemingen, groothandels en adviesbureaus voelen de druk. Minder vraag betekent minder inkomsten en voor sommige spelers is er geen vet op de botten om dit lang vol te houden.

Met faillissementen komen ook banen in het gedrang. Monteurs, technische specialisten, accountmanagers en supportmedewerkers zien hun werkgelegenheid dalen. Bedrijven die het hoofd boven water proberen te houden, overwegen het niet verlengen van contracten, het inkrimpen van het personeelsbestand en het stopzetten van investeringen in opleidingen en professionalisering.

Vertrek van vakmensen en expertiseverlies

Eén van de grootste zorgen is het verlies van vakmensen. Installateurs die kennis hebben van PV systemen, omvormers, slimme meters en monitoringssoftware zijn niet van de ene op de andere dag vervangbaar. Als deze mensen de sector verlaten, bijvoorbeeld omdat zij elders betere arbeidsvoorwaarden of meer toekomstperspectief zien, kan dit op de lange termijn funest zijn.

Stel dat de markt over een paar jaar weer aantrekt – bijvoorbeeld door nieuwe stimuleringsmaatregelen of een toegenomen urgentie rond de klimaatdoelen. Wie gaat dan al die nieuwe panelen installeren en onderhouden? Het terugwinnen van verloren expertise kost tijd en geld, en kan ertoe leiden dat de sector stagneert op het moment dat we haar juist nodig hebben.

Imago-problemen: hoe onstabiel beleid het vertrouwen schaadt

Een andere factor is de reputatie van de sector. De recente berichtgeving over onzekere tijden en ontslagen, gecombineerd met onvoorspelbare beleidskeuzes, kan negatieve associaties oproepen bij potentiële klanten en personeel. Als er een beeld ontstaat dat de zonne-energiesector “vandaag hot en morgen not” is, lopen we het risico dat jong talent en nieuwe klanten zich afwenden, juist op een moment dat we hun steun hard nodig hebben.

De link met de klimaatdoelen: minder dan 5 procent kans

De teruglopende vraag naar zonnepanelen is niet alleen een probleem voor de betrokken bedrijven en professionals, maar vormt ook een structurele uitdaging voor het halen van de klimaatdoelen. Nederland heeft zichzelf ten doel gesteld om in 2030 fors minder CO₂ uit te stoten. Hernieuwbare energie speelt hierin een essentiële rol, met zonne-energie als één van de belangrijkste pijlers.

Recente cijfers tonen echter aan dat de kans om de klimaatdoelen van 2030 te halen momenteel onder de 5 procent ligt. Zonder een stevige groei van duurzame energievoorzieningen zoals zonnepanelen wordt de opgave er niet makkelijker op. De rem op de zonne-energiemarkt kan de volledige energietransitie vertragen, met alle gevolgen van dien voor de leefbaarheid van de planeet en de toekomstige generaties.

Langjarig en stabiel beleid als sleutel tot succes

Het moge duidelijk zijn: het terugwinnen van vertrouwen in de zonnepanelenmarkt vereist beleid dat niet elke paar jaar wijzigt. Langjarige, stabiele en voorspelbare beleidskaders zijn noodzakelijk. Consumenten moeten weten waar ze aan toe zijn, bedrijven moeten durven investeren en vakmensen moeten een perspectief hebben op een duurzame loopbaan.

Wat houdt stabiel beleid in? Denk aan een geleidelijke afbouw van de salderingsregeling met voldoende compensatie in de vorm van transparante terugleververgoedingen, heldere fiscale kaders en voldoende stimulansen om zonnepanelen rendabel te houden. Ook is het belangrijk om overhaaste bezuinigingen op subsidies en incentives te voorkomen. Een consistent beleid biedt rust, vertrouwen en zekerheid, waardoor de markt opnieuw kan groeien.

Eigen verbruik stimuleren en opslagtechnologieën

De toekomst van zonne-energie ligt niet alleen in het “klassieke” terugleveren van stroom aan het net. Eigen verbruik kan een grotere rol gaan spelen. Dat wil zeggen dat huishoudens en bedrijven een groter gedeelte van hun eigen opgewekte zonnestroom direct gebruiken, bijvoorbeeld door de inzet van thuisbatterijen, elektrische warmtepompen en elektrische auto’s die als energie-opslag fungeren.

Als eigen verbruik wordt gestimuleerd, bijvoorbeeld via subsidies op batterijsystemen of fiscale voordelen voor huishoudens die hun energie zelf opslaan en benutten, verkleint dit de afhankelijkheid van terugleververgoedingen. Op deze manier kunnen zonnepaneelbezitters zekerheid creëren over hun rendement, ongeacht het beleid rond saldering. Dit maakt zonne-energie ook in de toekomst aantrekkelijk.

Lokale initiatieven en community projecten

Niet alleen individuele huishoudens en bedrijven, maar ook lokale initiatieven kunnen de markt nieuw leven inblazen. Denk aan energiecoöperaties in dorpen, wijken of steden, waar bewoners gezamenlijk investeren in zonnepanelen en de opbrengst delen. Door het gemeenschappelijke karakter ontstaat er draagvlak en continuïteit. Dergelijke projecten kunnen minder afhankelijk zijn van wispelturig nationaal beleid en zorgen voor een stabiele basisvraag.

Gemeenschappen die samen werken aan duurzame energievoorziening creëren ook een sociale meerwaarde. Zij bevorderen kennisdeling, stimuleren betrokkenheid en verhogen de weerbaarheid tegen prijsfluctuaties. Dit draagt bij aan een robuustere zonne-energiesector die niet meteen omvalt bij beleidsveranderingen.

Jong talent voor de zonnige toekomst: wat trekt hen aan?

De verduurzamingssector, waaronder de zonne-energiesector, heeft baat bij gemotiveerde, goed technisch opgeleide jongeren. Deze nieuwe generatie hecht waarde aan maatschappelijke relevantie, innovatie en langdurige toekomstperspectieven. Zonne-energie kan hierin voorzien, mits de sector erin slaagt een stabiel en inspirerend imago neer te zetten.

Het aantrekken en behouden van jong talent vereist meer dan alleen een goed salaris. Bedrijven die investeren in training, persoonlijke ontwikkeling, carrièrepaden en maatschappelijke impact kunnen jongeren aan zich binden. Als de zonne-energiemarkt bovendien op een betrouwbare manier door de overheid wordt ondersteund, wordt het voor jongeren gemakkelijker om te kiezen voor een loopbaan in deze sector, zonder vrees voor plotselinge marktinzinkingen.

Innovatie, nieuwe businessmodellen en internationale voorbeelden

Naast stabiel beleid zijn innovatie en nieuwe businessmodellen belangrijke sleutels tot succes. Denk aan “as-a-service”-constructies waarbij consumenten niet zelf de panelen kopen, maar betalen voor de opgewekte stroom. Hierdoor worden de kosten gespreid en neemt de instapdrempel af.

Ook kunnen internationale voorbeelden inspirerend werken. In landen zoals Duitsland en Denemarken is de ondersteuning voor zonnestroom stabieler, waardoor de sector sterker door blijft groeien. Het kijken naar best praktijk voorbeelden in het buitenland kan helpen om de Nederlandse markt te versterken, de concurrentiepositie te verbeteren en nieuwe kansen te creëren.

Daarnaast zijn technologische ontwikkelingen op het gebied van paneelefficiëntie, bifaciale modules (panelen die aan twee kanten zonlicht omzetten), en integratie van zonnepanelen in dakpannen en gevels veelbelovend. Deze innovaties kunnen het rendement verhogen, de esthetische integratie verbeteren en de sector weer een boost geven.

Conclusie: van schaduw naar zonnestraal, mits we nu keuzes maken

De huidige terugval in de vraag naar zonnepanelen is geen onontkoombaar noodlot. Het is een teken dat er iets moet veranderen in de manier waarop we beleid vormgeven, de markt organiseren en consumenten en bedrijven perspectief bieden. Zonnepanelen zijn en blijven een van de meest veelbelovende middelen om de energietransitie te versnellen. De technologie is volwassen, de potentiële vraag is groot en de maatschappelijke urgentie is glashelder.

Door nu te kiezen voor langjarig, stabiel en voorspelbaar beleid, kunnen we het vertrouwen in de zonne-energiemarkt herstellen. Dit vraagt om heldere richtlijnen over de afbouw van de salderingsregeling, realistische terugleververgoedingen, stimulansen voor eigen verbruik en innovaties in batterijopslag. Bovendien moeten we lokale initiatieven, coöperaties en gemeenschappelijke projecten ondersteunen en jong talent blijven aantrekken door een positief, toekomstgericht imago neer te zetten.

Deze inspanningen zullen zich uitbetalen. Een stabiele en bloeiende zonne-energiemarkt helpt niet alleen om de klimaatdoelen binnen bereik te houden, maar zorgt ook voor nieuwe banen, economische groei en een duurzaam, weerbaar energiesysteem. Het moment om te handelen is nu. Als we dat doen, kan de zon weer stralend boven de Nederlandse PV sector staan, en blijven zonnepanelen een kernonderdeel van de weg naar een duurzame toekomst.