Windmolens en gezondheidseffecten, wat waarschuwt Gommers?

Introductie tot windmolens en gezondheidseffecten

Windenergie speelt een steeds belangrijkere rol in Nederland om de energietransitie mogelijk te maken. Windmolens leveren groene stroom en helpen zo de CO₂-uitstoot te verminderen. Toch brengt de bouw van grote windturbines vragen en zorgen met zich mee. Bewoners rondom geplande windmolens maken zich steeds vaker zorgen over de mogelijke effecten op hun gezondheid.

In Ruinerwold is de discussie over drie windmolens van 250 meter hoog recent opgelaaid. Veel inwoners vragen zich af wat die turbines betekenen voor hun leefomgeving en gezondheid. Deze zorgen komen niet uit de lucht vallen. Daarom nodigde de gemeente de bekende intensive care-arts Diederik Gommers uit om het publiek bij te praten over de gezondheidsaspecten van windmolens.

Maar wat weten we eigenlijk over windmolens en gezondheidseffecten? En welke factoren spelen een rol bij mogelijke klachten? Dat leest u hieronder.

De waarschuwing van Diederik Gommers over windmolens en gezondheidseffecten

Diederik Gommers is geen onbekende in Nederland. Tijdens de coronapandemie was hij een vertrouwd gezicht. Minder bekend is dat hij zelf ervaring heeft met de discussie over windmolens. In zijn eigen woonplaats in de Alblasserwaard speelde de vraag of windturbines wel of niet geplaatst moesten worden.

Gommers benadrukt dat de mogelijke gezondheidseffecten van windmolens nog te weinig zijn onderzocht. “Er zijn verschillende rapporten met uiteenlopende conclusies,” zegt hij. “Sommige studies zeggen dat er geen probleem is, terwijl andere juist waarschuwen voor negatieve effecten op de gezondheid.”

De arts wijst op klachten zoals slaapproblemen die regelmatig genoemd worden door omwonenden. Hij noemt ook het ultrasone geluid van windmolens, dat niet voor iedereen even goed te verdragen is. Dat kan leiden tot stress en vermoeidheid.

Volgens Gommers is het belangrijk dat gemeenten niet overhaaste beslissingen nemen, maar wachten op degelijk, onafhankelijk onderzoek. Ook waarschuwt hij dat bedrijven die windmolens bouwen hun eigen testen uitvoeren in ideale omstandigheden. “Dat klopt niet altijd met de praktijk,” aldus Gommers.

Hij adviseert om keuzes over plaatsing van windmolens voorlopig uit te stellen totdat er duidelijkere kennis is over de gezondheidsrisico’s. Zo kunnen gemeenteraden betere beslissingen nemen die rekening houden met zowel duurzaamheid als de gezondheid van inwoners.

Geluid, ultrasoon geluid en slaapproblemen door windmolens

Een van de meest genoemde klachten over windmolens is geluidsoverlast. Windturbines produceren namelijk geluid dat omwonenden kunnen horen, maar ook ultrasoon geluid dat onder de gehoorgrens ligt. Hoewel dit geluid niet bewust wordt waargenomen, kan het lichaam er wel op reageren.

Veel mensen in de buurt van windmolens geven aan dat ze slechter slapen. Dit komt doordat het geluid en de trillingen het slaapritme kunnen verstoren. Slaap is essentieel voor het herstel van het lichaam en de geest. Als dat verstoord raakt, ontstaan sneller klachten zoals vermoeidheid, prikkelbaarheid, concentratieproblemen en stress.

Gommers legt uit dat de gevoeligheid voor deze geluiden per persoon verschilt. “Sommigen hebben er nauwelijks last van, anderen kunnen er echt ziek van worden.” Dat maakt het lastig om algemene regels op te stellen die voor iedereen gelden.

Volgens audioloog Jan de Laat, die ook sprak tijdens de bijeenkomst in Ruinerwold, ligt een mogelijke oplossing in het vergroten van de afstand tussen windmolens en woningen. “De huidige afstand van 800 meter voldoet aan de normen, maar ik adviseer minimaal twee kilometer afstand, gebaseerd op ervaringen in Duitsland.”

Onderzoek en de stand van de wetenschap over gezondheidseffecten van windmolens

Wetenschappelijk onderzoek naar gezondheidseffecten van windmolens is tot nu toe beperkt en soms tegenstrijdig. Sommige rapporten stellen dat er geen directe schadelijke gevolgen zijn voor de gezondheid. Andere studies signaleren juist dat omwonenden vaker klachten ervaren zoals slaapverstoring, hoofdpijn en verhoogde stress.

Het RIVM publiceerde in 2020 een rapport waarin werd gesteld dat grote windmolens niet meer geluid produceren dan kleinere. Diederik Gommers noemt deze informatie onvolledig en mogelijk onjuist. Hij benadrukt dat de geluidsmetingen vaak niet onder realistische omstandigheden plaatsvinden.

Verder vindt hij dat het RIVM nog achterloopt met het aanpassen van richtlijnen en normen. Veel rapporten zijn gebaseerd op data die al tien jaar of ouder is en niet meer goed aansluit bij de huidige technologie en grotere turbines.

Er is daarom een brede roep om nieuw, onafhankelijk onderzoek dat zowel het hoorbare geluid als ultrasoon geluid en andere factoren meeneemt. Alleen met een betere kennisbasis kunnen beleidsmakers en gemeenten verantwoorde keuzes maken.

Praktijkervaringen en bewonerszorgen rondom windmolens

In Ruinerwold voelen veel inwoners zich onvoldoende gehoord door de gemeente. De actiegroep Stichting Leefbaar Zuidwest-Drenthe zet zich in voor meer transparantie en een open debat. Zij vinden dat de gemeente onvoldoende communiceert over mogelijke nadelen en alternatieven voor windenergie.

Bewoners geven aan dat ze niet alleen bang zijn voor geluidsoverlast, maar ook voor slagschaduw en een verslechtering van hun leefomgeving. Daarnaast willen ze zeker weten dat alternatieve vormen van duurzame energie serieus onderzocht worden.

Deze zorgen maken windmolens en gezondheidseffecten tot een gevoelig onderwerp. Het vraagt om een zorgvuldige afweging waarbij de belangen van inwoners en energiedoelen goed met elkaar in balans worden gebracht.

Regelgeving en afstandscriteria bij windmolens en gezondheidseffecten

Nederland hanteert regels voor de minimale afstand tussen windmolens en woningen. Momenteel is dat ongeveer 800 meter, een norm die gebaseerd is op richtlijnen uit 2009. De geplande windmolens bij Ruinerwold voldoen aan deze norm.

Jan de Laat, audioloog en onderzoeker, pleit echter voor strengere afstandsregels. Hij verwijst naar een Duits model waarbij de afstand wordt berekend als tien keer de hoogte van de windmolen. Voor turbines van 250 meter betekent dat zo’n twee kilometer afstand van woningen.

Het invoeren van dergelijke afstandsnormen in Nederland zou echter betekenen dat veel locaties ongeschikt worden voor windmolens. Dit toont het spanningsveld tussen het behalen van energiedoelen en het beschermen van de gezondheid en leefomgeving.

Conclusie en aanbevelingen voor Ruinerwold over windmolens en gezondheidseffecten

Windmolens zijn onmisbaar in de energietransitie, maar de mogelijke gezondheidseffecten verdienen meer aandacht. Diederik Gommers en andere experts waarschuwen voor klachten zoals slaapverstoring en stress door geluid en trillingen van windturbines.

Het huidige onderzoek is nog onvoldoende om definitieve conclusies te trekken. Daarom is het belangrijk om meer, onafhankelijk en actueel onderzoek te doen. Gemeenten moeten hiermee rekening houden voordat ze besluiten over de plaatsing van windmolens.

Voor Ruinerwold betekent dit dat open communicatie, transparantie en betrokkenheid van bewoners voorop moeten staan. Door samen te werken kunnen duurzame energie en een gezonde leefomgeving hand in hand gaan.

Tot slot is het verstandig om de keuze over windmolens uit te stellen totdat betrouwbare informatie beschikbaar is. Zo kunnen de belangen van iedereen, zowel het klimaat als de gezondheid van inwoners, goed worden beschermd.